Кыргыз-түрк мамилеси жанданабы же күзүндө Р. Эрдоган кантип келет?
Жалпы журтка анча билинбеген менен акыркы алты жылда экс-президент А. Атамбаев атайлаппы же дипломатиялык саясатты жүргүзүүдөн оолак болгондуктанбы, карапайым калкка гана эмес, бүтүндөй мамлекетибиздин тышкы саясатына, кошуна, боордош мамлекеттер менен болгон мамилеге бир топ эле кыянатчылык кылып кетти.
Атамбаевдин Назарбаевде эмне өчү бар эле?
Президенттик шайлоодо талапкерлердин бирине жан тартып койгондугун шылтоолоп, каны, жаны бир, бир атадан тараган, эгиз козудай боордош казак элинин Элбасы Нурсултан Назарбаевди бир айтып бир койбой, эки айтып эки койбой, БУУнун Нью-Йорктогу Башкы ассамблеясында 40 минута сүйлөгөн сөзүнүн жарым убактысында “шыбап” огородуна ойда таш ыргытты. Андан кийин деле студенттерге стипендия же маданият кызматкерлерине сыйлык-наам таратканда түз келатып эле жолунан мүдүрүлгөн букадай казак бийлигин, президентин капталдан “сүзүп”, элинин “жакыр жашоосу” менен пенсионерлердин “жарыбаган” пенсиясынан кеп кылууну адатка айландырып албады беле. Биз ошондо АШАнын кезектеги “балп этмеси да” деп анча маани бербегенибиз менен бул атайын алдын ала ойлонулган, ал тургай кайсы бир сырткы таасирден улам жасалган “диверсия” болчу. Андан мурда А. Атамбаев казак президентин колтуктап эле жыл сайын Ысык-Көлгө эс алууга келгенде Тамчы аэропортуна чуркап барып, самолеттон өзү тосуп алып, “кыргыз элинин трагедиясы — Нуракедей президентинин жоктугу…”, — дегендигин баарыбыз эле укпадык беле. Анан эле көп өтпөй теңирден тескери бурулуп, өзүнө-өзү каршы чыккандыгынын себеби да бар…
Дегеле саясатта мамлекет башчыны мындай кой, катардагы кызматкердин башка мамлекеттин ички ишине, мамлекет башчысына сын айтуусу этикага ылайык келбейт жана осол көрүнүш болуп эсептелет. Бирок казак бийлиги деле бул Бишкектен бомбадай атылып, Акордону “талкалаган ракеталарга” жооп катары биздин аярлуу жерибиз болгон чек араны жаап коюп, күркүрөгөн күздө Казакстан, Россияга экспорттолгон жүздөгөн машина жашылча-жемиштерибиз Кордайдан Бишкекке чейин тизилип калбадыбы. Көпчүлүгү чирип, дыйкандардын жайы бою таман акы, маңдай тери менен тапкан мээнети чирип кетти. Анткен менен кыргызда “жиндиден соо адам качып кутулат” демекчи, мөөнөтү бүтүп, кетерине аз калган экс-президенттин бул заар тилинин бомбадай тийген запкысына чыдап бердик. Ал эми өзү “саясатчынын бети пилдин терисиндей калың болуш керек”, — деген Н. Назарбаев дүйнөлүк деңгээлдеги аброюн төмөндөтүп, АШАга теңелген жок.
Балким, А. Атамбаев жогоруда айтылган бир эл болгон кыргыздар менен казактардын ортосуна чок таштоону да көздөгөндүр. Бактыга жараша анын бул тескери ою да таш каап, кеменгер элибиз көңүл бурган жок. Ооба, ал ошол эле учурда Ташкентке байма-бай каттап, чегарабызды ачып берди. Мындан биз экономикалык жактан эч кандай утушка ээ болбой, өзбек тарап гана Кыргызстандан арзаныраак өз продукцияларына рынок таап, эли мандикерлик кылып болсо да пахта талааларыбызда, курулушта иштеп, ансыз деле көйгөйлүү социалдык маселелерибизди ого бетер оорлотуп жатат. Себеби Кыргызстан Өзбекстанга эч нерсе сата албайт. Акыл-эси бар, өз эли менен мамлекетин ойлогон жетекчилер эң оболу ички рынокту коргойт. Баарынан да “Мындан ары ГЭСтерди Өзбекстан менен макулдашып курабыз…”, — деп убада берип коюшу өтө чоң катачылык болгон. Себеби ГЭСтер стратегиялык маанидеги объект болуп саналат. Андыктан ички ишибизге кошуналарды аралаштыра берген туура эмес, мамлекеттин коопсуздугуна келтирилген чоң коркунуч катары саналууга тийиш. Демек, эл аралык дипломатия, кошуналар менен болгон мамиле өтө кылдат жасалыш керек.
Булак: Жаңы ОРДО